Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia
- Bài này chỉ nói đến trạng nguyên vẹn ở nước Việt Nam. Xem những nghĩa của chính nó không giống nhau ở nơi nào, bao hàm nghĩa trạng nguyên vẹn ở những nước không giống, bên trên trạng nguyên vẹn (định hướng)
Trạng nguyên (chữ Hán: 狀元) là thương hiệu nằm trong học tập vị Tiến sĩ của những người đỗ tối đa trong những khoa đình thời phong con kiến ở nước Việt Nam của những triều căn nhà Lý, Trần, Lê, và Mạc, kể từ thời điểm đem thương hiệu Tam khôi giành riêng cho 3 địa điểm thứ nhất. Người đỗ Trạng nguyên vẹn trình bày riêng rẽ và đỗ tiến sỹ trình bày cộng đồng nên vượt lên 3 kỳ thi: thi đua mùi hương, thi đua hội và thi đua đình.
Bạn đang xem: ai la trang nguyen tieng viet
Khoa thi đua thứ nhất được cởi rời khỏi bên dưới thời Lý năm 1075, khi cơ vua căn nhà Lý ko đưa ra tấp tểnh chế tam khôi nên người đỗ đầu khoa thi đua này là Lê Văn Thịnh không được gọi là Trạng nguyên vẹn. Danh sách ví dụ những người dân đỗ đầu những kỳ thi đua này coi bài xích Thủ khoa Đại Việt. Phải cho tới khoa thi đua năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 đời vua Trần Thái Tông (1247) mới nhất đưa ra tấp tểnh chế tam khôi (3 địa điểm đỗ đầu mang tên gọi trật tự là: Trạng nguyên vẹn, Bảng nhãn, Thám hoa) thì mới có thể đem thương hiệu Trạng nguyên vẹn. Đến thời căn nhà Nguyễn thì ko lấy thương hiệu Trạng nguyên vẹn nữa (danh hiệu tối đa bên dưới thời căn nhà Nguyễn là Đình nguyên). Do cơ Trạng nguyên vẹn ở đầu cuối là Trịnh Tuệ đỗ khoa Bính Thìn (1736) thời Lê-Trịnh.
Danh sách[sửa | sửa mã nguồn]
Dưới đó là list những Trạng nguyên vẹn của nước Việt Nam. Danh sách này bao hàm những người dân được phong là thủ khoa và Chính danh Trạng nguyên vẹn kể từ Lúc đem danh vị này.
Trường thích hợp phân loại 2 ngôi vị thời Trần Kinh Trạng nguyên vẹn (đỗ đầu những Tiến sĩ quê kể từ Tỉnh Ninh Bình trở ra) và Trại Trạng nguyên vẹn (đỗ đầu những Tiến sĩ quê kể từ Thanh Hoá trở vào) cũng rất được ghi đầy đủ cả nhì vị. Một số nhập số này đang được ghi danh nhập bia Tiến sĩ ở Văn Miếu-Quốc Tử Giám.
Thứ tự | Tên | Năm sinh năm mất |
Quê | Năm đỗ Trạng nguyên |
Đời vua | Ghi chú |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Khương Công Phụ | 731 - 805 | Thanh Hóa | 780 | Đường Đức Tông | Trạng nguyên vẹn thứ nhất, thực hiện cho tới tể tước đoạt thời Đường. |
2 | Lê Văn Thịnh | 1050-1096 | Bắc Ninh | 1075 | Lý Nhân Tông | Trạng nguyên vẹn thứ nhất thời gian song lập. |
3 | Mạc Hiển Tích | 1060-1189 | Hải Dương | 1086 | Lý Nhân Tông | Tổ 5 đời của Trạng nguyên vẹn Mạc Đĩnh Chi. |
4 | Bùi Quốc Khái | 1141-1234 | Hải Dương | 1185 | Lý Cao Tông | |
5 | Nguyễn Công Bình | Vĩnh Phúc | 1213 | Lý Huệ Tông | Ông tổ nghề ngỗng nuôi ong.[cần dẫn nguồn] | |
6 | Trương Hanh | 1200-? | Hải Dương | 1232 | Trần Thái Tông | Trạng nguyên vẹn thứ nhất của triều đại căn nhà Trần. |
7 | Lưu Miễn | Thanh Hóa | 1239 | Trần Thái Tông | ||
8 | Nguyễn Quan Quang | 1222- ? | Bắc Ninh | 1246 | Trần Thái Tông | Trạng nguyên vẹn thứ nhất của việt nam. (Khoa thi đua thứ nhất đưa ra thương hiệu Tam Khôi) |
9 | Nguyễn Hiền | 1234-1255 | Nam Định | 1247 | Trần Thái Tông | Trạng nguyên vẹn nhỏ tuổi hạc nhất. |
10 | Trần Quốc Lặc | 1230-? | Hải Dương | 1256 | Trần Thái Tông | Kinh Trạng nguyên |
11 | Trương Xán | 1227-? | Quảng Bình | 1256 | Trần Thái Tông | Trại Trạng nguyên |
12 | Trần Cố | Hải Dương | 1266 | Trần Thánh Tông | Kinh Trạng nguyên | |
13 | Bạch Liêu | 1236-1315 | Nghệ An | 1266 | Trần Thánh Tông | Trại Trạng nguyên |
14 | Lý Đạo Tái | 1254-1334 | Bắc Ninh | 1272 | Trần Thánh Tông | Tổ loại tía (Huyền Quang) của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử |
15 | Đào Tiêu | Thanh Hóa | 1275 | Trần Thánh Tông | ||
16 | Mạc Đĩnh Chi | 1272-1346 | Hải Dương | 1304 | Trần Anh Tông | Cháu 5 đời của Mạc Hiển Tích, Lưỡng quốc Trạng nguyên[cần dẫn nguồn] |
17 | Đào Sư Tích | 1348-1396 | Nam Định | 1374 | Trần Duệ Tông | Tam nguyên |
18 | Lưu Thúc Kiệm | 1373-1434 | Bắc Ninh | 1400 | Hồ Quý Ly | |
19 | Nguyễn Trực | 1417-1474 | Hà Nội | 1442 | Lê Thái Tông | Lưỡng quốc Trạng nguyên[cần dẫn nguồn]- văn bia thứ nhất. |
20 | Nguyễn Nghiêu Tư | 1383-1471 | Bắc Ninh | 1448 | Lê Nhân Tông | Trạng Lợn, Lưỡng quốc trạng nguyên vẹn, Trạng nguyên vẹn rộng lớn tuổi hạc nhất |
21 | Lương Thế Vinh | 1441-1496 | Nam Định | 1463 | Lê Thánh Tông | Trạng Lường |
22 | Vũ Kiệt | 1452-? | Bắc Ninh | 1472 | Lê Thánh Tông | Trạng Vít |
23 | Vũ Tuấn Chiêu | 1425-? | Nam Định | 1475 | Lê Thánh Tông | |
24 | Phạm Đôn Lễ | 1454-? | Thái Bình | 1481 | Lê Thánh Tông | Trạng Chiếu (Tam nguyên) |
25 | Nguyễn Quang Bật | 1463-1505 | Bắc Ninh | 1484 | Lê Thánh Tông | |
26 | Trần Sùng Dĩnh | 1465-? | Hải Dương | 1487 | Lê Thánh Tông | |
27 | Vũ Duệ | ?-1520 | Phú Thọ | 1490 | Lê Thánh Tông | |
28 | Vũ Tích (Vũ Dương) | Hải Dương | 1493 | Lê Thánh Tông | Tam nguyên | |
29 | Nghiêm Hoản | Bắc Ninh | 1496 | Lê Thánh Tông | Trạng Hổ | |
30 | Đỗ Lý Khiêm | Thái Bình | 1499 | Lê Hiển Tông | ||
31 | Lê Ích Mộc | 1458-1538 | Hải Phòng | 1502 | Lê Hiển Tông | |
32 | Lê Nại | 1528-? | Hải Dương | 1505 | Lê Uy Mục | Trạng Ăn |
33 | Nguyễn Giản Thanh và Hứa Tam Tỉnh | 1482-? | Bắc Ninh | 1508 | Lê Uy Mục | Trạng Me và Trạng Ngọt |
34 | Hoàng Nghĩa Phú | 1479-? | Hà Nội | 1511 | Lê Tương Dực | |
35 | Nguyễn Đức Lượng | 1465-? | Hà Nội | 1514 | Lê Tương Dực | |
36 | Ngô Miễn Thiệu | 1498-? | Bắc Ninh | 1518 | Lê Chiêu Tông | |
37 | Hoàng Văn Tán | Bắc Ninh | 1523 | Lê Cung Hoàng | ||
38 | Trần Tất Văn | 1428-1527 | Hải Phòng | 1526 | Lê Cung Hoàng | |
39 | Đỗ Tống | 1504-? | Hưng Yên | 1529 | Mạc Thái Tổ | |
40 | Nguyễn Thiến | 1495-1557 | Hà Nội | 1532 | Mạc Thái Tông | |
41 | Nguyễn Bỉnh Khiêm | 1491-1585 | Hải Phòng | 1535 | Mạc Thái Tông | Trạng Trình |
42 | Giáp Hải | 1517-1586 | Bắc Giang | 1538 | Mạc Thái Tông | Trạng Ác |
43 | Nguyễn Kỳ | 1518- ? | Hưng Yên | 1541 | Mạc Hiến Tông | |
44 | Dương Phúc Tư | 1505-1564 | Hưng Yên | 1547 | Mạc Tuyên Tông | |
45 | Trần Văn Bảo | 1524-1610 | Nam Định | 1550 | Mạc Tuyên Tông | |
46 | Nguyễn Lượng Thái | 1525-1576 | Bắc Ninh | 1553 | Mạc Tuyên Tông | |
47 | Phạm Trấn | 1523-? | Hải Dương | 1556 | Mạc Tuyên Tông | |
48 | Đặng Thì Thố | 1526-? | Hải Dương | 1559 | Mạc Tuyên Tông | (là Thám hoa[1]) |
49 | Phạm Duy Quyết | 1521-? | Hải Dương | 1562 | Mạc Mậu Hợp | |
50 | Phạm Quang Tiến | Bắc Ninh | 1565 | Mạc Mậu Hợp | ||
51 | Nguyễn Duy Thì | 1562-1642 | Vĩnh Phúc | 1599 | Lê Trung Hưng | Tam Nguyên |
52 | Nguyễn Xuân Chính | 1587-? | Bắc Ninh | 1637 | Lê Thần Tông | Trạng Cháy |
53 | Nguyễn Quốc Trinh | 1624-1674 | Hà Nội | 1659 | Lê Thần Tông | |
54 | Đặng Công Chất | 1621-1683 | Hà Nội | 1661 | Lê Thần Tông | |
55 | Lưu Danh Công | 1643-? | Hà Nội | 1670 | Lê Huyền Tông | |
56 | Nguyễn Đăng Đạo | 1650-1718 | Bắc Ninh | 1683 | Lê Hy Tông | Trạng Bịu, Lưỡng quốc Trạng nguyên[cần dẫn nguồn] |
57 | Trịnh Tuệ /Trịnh Huệ | 1701-? | Thanh Hóa | 1736 | Lê Ý Tông | Trạng nguyên vẹn cuối cùng |
Trong list bên trên, riêng rẽ 2 tỉnh Tỉnh Bắc Ninh và Thành Phố Hải Dương đã sở hữu 50% số Trạng nguyên vẹn ở nước Việt Nam với 28/55 vị.
Nếu dựa trên list này thì đem 49 Trạng nguyên vẹn đầu tiên và Trạng nguyên vẹn thứ nhất là Nguyễn Quan Quang. Những người đỗ đầu những khoa thi đua từ thời điểm năm 1246 quay trở lại trước ko bịa đặt thương hiệu trạng nguyên vẹn.
Tuy nhiên, những người sáng tác Vũ Xuân Thảo nhập bài xích Vài số liệu, tư liệu ko đúng mực nhập cuốn "Những ông nghè ông cống triều Nguyễn" đăng bên trên tập san Xưa và Nay số 67, mon 9 năm 1999 và Lê Thái Dũng nhập Giở trang sử Việt năm 2008 của Nhà xuất phiên bản Đại học tập Quốc gia TP Hà Nội thì Trạng nguyên vẹn thứ nhất là Nguyễn Quan Quang, đỗ khoa Bính Ngọ (1246)[2].
Có tư liệu như Các căn nhà khoa trường Việt Nam (dẫn theo đòi Hồng Đức [3]) lại tính Nguyễn Quan Quang là vị trạng nguyên vẹn đầu tiên: Phải cho tới khoa thi đua loại 6 (khoa Đại tỉ thủ sĩ) nhập năm Bính Ngọ (1246), niên hiệu Thiên Ứng Chính Bình loại 15, đời vua Trần Thái Tông mới nhất bịa đặt thương hiệu Tam khôi (Trạng nguyên vẹn – Bảng nhãn – Thám hoa) và Nguyễn Quan Quang đang được đậu Trạng nguyên vẹn, Phạm Văn Tuấn đậu Bảng nhãn, Vương Hữu Phùng đậu Thám hoa.
Trong list 47 vị trạng nguyên vẹn treo ở Văn Miếu - Văn Miếu (Hà Nội) thì Nguyễn Quan Quang được ghi thứ nhất rồi tiếp sau đó mới nhất là Nguyễn Hiền.
Thống kê[sửa | sửa mã nguồn]
Thống kê này được xem theo đòi tỉnh thời buổi này. Ví dụ Nguyễn Bỉnh Khiêm sinh bên trên thôn Trung Am thị xã Vĩnh Lại, Thành Phố Hải Dương ni là xã Lý Học, thị xã Vĩnh chỉ, TP. Hải Phòng sẽ là người TP. Hải Phòng.
Xem thêm: kính mắt anna là của ai
Bắc Ninh | 16 |
Hải Dương | 12 |
Hà Nội[4] | 7 |
Nam Định | 5 |
Thanh Hóa, TP. Hải Phòng, Hưng Yên | 3 |
Thái Bình | 2 |
Bắc Giang, Nghệ An, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Quảng Bình | 1 |
Chưa rõ rệt quê quán | 1 Xem thêm: ai là chủ sở hữu mạng internet |
Số Trạng nguyên[sửa | sửa mã nguồn]
Theo một trong những tư liệu, nhập cơ đem cuốn Những ông nghè ông cống triều Nguyễn của Bùi Hạnh Cẩn, Nguyễn Loan và Lan Phương, Nhà xuất phiên bản Văn hóa tin tức, 1995, phụ thuộc vào những công trình xây dựng Các căn nhà khoa trường Việt Nam, Nhà xuất phiên bản Văn hóa, 1993; Quốc triều mùi hương khoa lục, Nhà xuất phiên bản TP TP HCM, 1993 thì kể từ Lúc chính thức cởi khoa thi đua (1075) cho tới Lúc đoạn (khoa thi đua ở đầu cuối tổ chức triển khai năm 1919), tổng số đem 184 khoa thi đua với 2785 vị đỗ đại khoa (đỗ tiến sỹ và tính cả phó bảng), nhập cơ đem 56 Trạng nguyên vẹn (gồm 7 nhập số cửu thủ khoa Đại Việt và 49 trạng nguyên vẹn nhập list này).
Tuy nhiên, người sáng tác Vũ Xuân Thảo nhập bài xích Vài số liệu, tư liệu ko đúng mực nhập cuốn "Những ông nghè ông cống triều Nguyễn" đăng bên trên tập san Xưa và Nay số 67, mon 9 năm 1999 đang được nhận định rằng số lượng bên trên ko đúng mực. Theo ông thì từ thời điểm năm 1075 cho tới năm 1919 đem tổng số đem 185 khoa thi đua với 2898 vị đỗ đại khoa (tính kể từ phó bảng trở lên), nhập cơ chỉ mất 47 Trạng nguyên vẹn. Cũng theo đòi người sáng tác này và Lê Thái Dũng nhập Giở trang sử Việt năm 2008 của Nhà xuất phiên bản Đại học tập Quốc gia TP Hà Nội thì Trạng nguyên vẹn thứ nhất là Nguyễn Quan Quang, đỗ khoa Bính Ngọ (1246)[2].
Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5, luyện 1 (2008), nhập bài xích "Nghìn năm văn hiến" (trang 15) của người sáng tác Nguyễn Hoàng đem ghi số liệu như sau: tổng số 185 khoa thi đua với 2896 người đỗ tiến sỹ, nhập cơ đem 47 Trạng nguyên vẹn (thời Trần: 9; thời Lê: 27; thời Mạc: 11).
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Đại Việt sử ký toàn thư
- Lê Thái Dũng (2008), Giở trang sử Việt, Nhà xuất phiên bản Đại học tập Quốc gia Hà Nội
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Văn Miếu-Quốc Tử Giám
- Thủ khoa Đại Việt
- Bảng nhãn
- Quốc triều khoa trường lục
- Đình nguyên vẹn thời Nguyễn
- Khoa bảng Việt Nam
Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
- Danh sách Trạng nguyên vẹn Việt Nam
- Các khoa thi đua thời Trần
- Các khoa thi đua Nho học tập ở nước Việt Nam thời xưa Lưu trữ 2009-04-14 bên trên Wayback Machine
- Lối xưa xe pháo ngựa
Bình luận