Hoàng Diệu

Hoàng Diệu
Chân dung Hoàng Diệu Bạn đang xem: hoàng diệu là ai
Sinh	14 mon 3, 1829 Điện Yên, Quảng Nam, Việt Nam
Mất	25 tháng bốn, 1882 (53 tuổi) Hà Nội, Đại Nam
Quốc tịch	Đại Nam
Nghề nghiệp	Chính trị gia
Nổi tiếng vì	Tử thủ thủ đô trongTrận trở nên thủ đô (1882)
Chức vị	Tổng đốc Hà Ninh
Nhiệm kỳ	1879-1882

Hoàng Diệu (chữ Hán: 黃耀;^[1] 1829 - 1882) là một trong những quan lại căn nhà Nguyễn nhập lịch sử dân tộc nước Việt Nam, người đang được quyết tử đảm bảo an toàn trở nên thủ đô Khi Pháp tiến công năm 1882.

Xuất thân[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu thương hiệu thiệt là Hoàng Kim Tích, sau mới mẻ thay đổi là Hoàng Diệu, tự động là Quang Viễn, hiệu Tĩnh Trai.^[2] Ông sinh ngày 10 mon hai năm Kỷ Sửu 14 mon 3 năm (1829), nhập một mái ấm gia đình đem truyền thống lịch sử đạo nho bên trên xã Xuân Đài^[3], thị trấn Diên Phước, tỉnh Quảng Nam (nay là thị xã Điện Yên, tỉnh Quảng Nam^[1]). mái ấm ông đem 7 bằng hữu và chúng ta đều phổ biến là những người dân lanh lợi nhập vùng. Sử chép rằng mái ấm gia đình Hoàng Diệu mang trong mình 1 người đỗ phó bảng, thân phụ người đỗ CN, nhị người tú tài trong số kỳ đua bên dưới thời vua Tự Đức. Một trong mỗi hậu duệ của ông là căn nhà toán học tập Hoàng Tụy.

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu là kẻ nổi trội nhất nhập số những bằng hữu nhập mái ấm gia đình. Năm trăng tròn tuổi tác ông đang được đồng đỗ Cử nhân với anh trai Hoàng Kim Giám (khi ấy 23 tuổi) khoa Mậu Thân (1848) nhập khoa đua Hương bên trên Thừa Thiên, năm 25 tuổi tác đỗ Phó bảng khoa Quý Sửu (1853), thời vua Tự Đức.^[4] Năm 1854, ông được vua Tự Đức chỉ định thực hiện Tri thị trấn Tuy Phước rồi Tri phủ Tuy Viễn (Bình Định).^[2]

Năm 1864, xẩy ra vụ nổi dậy của Nguyễn Phúc Hồng Tập, con cái hoàng đằm thắm Miên Áo, em chú chưng của Hồng Nhậm (tức vua Tự Đức), cùng theo với một vài người không giống. Bại lộ, Hồng Tập và Nguyễn Văn Viện bị án chém. Hoàng Diệu cho tới nhậm chức Tri thị trấn Hương Trà thay cho Tôn Thất Thanh bị thay đổi chuồn điểm không giống, bấy giờ xuất hiện trong những khi hành quyết đang được nghe Hồng Tập nói: "Vì tức giẫn dữ về hòa nghị mới bị bệnh tội, van lơn chớ ghép nhập tội phản nghịch". Sau ê những quan lại Phan Huy Kiệm, Trần Gia Huệ và Biện Vĩnh tâu lên Tự Đức, ý kiến đề xuất căn nhà vua nên theo dõi gương Hán Minh Đế, thẩm tra lại vụ án. Tự Đức phán là vụ án đang được đình thần thẩm xét kỹ, ni nghe Phan Huy Kiệm rằng Hoàng Diệu đang được kể lại điều trăng trối của Hồng Tập, bèn ra quyết định giáng chức Phan Huy Kiệm, Trần Gia Huệ, Biện Vĩnh và Hoàng Diệu^[5].

Được phục chức sau vụ "tẩy oan" Hồng Tập, Hoàng Diệu chuyến Output Bắc năm 1868, thực hiện Tri phủ Đa Phúc, rồi Tri phủ Lạng Giang (Bắc Giang), Án sát Tỉnh Nam Định, Thầy chủ yếu Thành Phố Bắc Ninh. Trong chín năm ấy, ông lập nhiều quân công, dẹp ăn cướp và an dân, ở đâu ông cũng rất được sĩ dân quý mến.

Năm 1873 ông được triệu về đế kinh Huế lưu giữ chức Tham tri Sở Hình rồi Tham tri Sở Lại, kiêm quản ngại Đô Sát Viện, dự bàn những việc ở Cơ Mật Viện. Năm 1878, thay đổi thực hiện Tuần phủ Quảng Nam, thăng Tổng đốc An Tịnh (Nghệ An và TP. Hà Tĩnh ngày nay), tuy nhiên vì như thế vẹn toàn Tổng đốc Nguyễn Chính vẫn lưu nhiệm nên ông ở lại Huế, thực hiện Tham tri Sở Lại (Thực lục của Cao Xuân Dục). Chẳng bao lâu sau, ông được sung chức Phó Toàn quyền Đại Thần thương thảo với Sứ thần Tây Ban Nha một hiệp ước giao thương mua bán. Đầu năm 1880, ông thực hiện Tổng đốc Hà Ninh, lãnh chức hàm Thượng thư cỗ Binh^[2], kiêm quản ngại cả việc thương chủ yếu.

Biết rõ ràng dã tâm xâm lăng của thực dân Pháp khi bấy giờ, Hoàng Diệu hợp tác tức thì nhập việc sẵn sàng kungfu, kinh lý, biên chống. Như Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện đang được nêu, tổng đốc Hà Ninh đang được "cùng với tổng đốc tỉnh Sơn Tây Nguyễn Hữu Độ dưng sớ nói đến việc tía chống, lại cùng theo với Nguyễn Đình Nhuận mật tâu về chước chống vị sẵn". Vua Tự Đức tán tụng. "Nhưng tiếp sau đó - như nhập di biểu nêu - vua lại trách móc cứ lưu binh... vì như thế hoảng hốt giặc"... "chế ngự ko đích cách" (?)

Một mặt mày không giống, Hoàng Diệu quan hoài ổn định lăm le chăm sóc cuộc sống của dân bọn chúng nhập vô tư và trật tự động. Ngày ni, ở Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu, còn áp ở mặt mày tường cổng đi ra vào một trong những phần tấm bia Lệnh cấm trừ tệ (Thân cấm khu vực tệ), niêm yết năm 1881, của Tổng đốc Hà Ninh Hoàng Diệu và Tuần phủ thủ đô Hoàng Hữu Xứng, nhằm mục đích ngăn ngừa những tệ nhũng nhiễu so với dân chúng trong những dịp lễ yêu tinh chay, cưới van lơn na ná nàn vòi vĩnh chi phí, cướp bóc tách bên trên sông và ở những chợ, tất nhiên những quy lăm le rõ ràng cần thiết thực hành cho tới điểm cho tới vùng. Một di tích lịch sử quý và hiếm rằng phía trên tấm lòng ưu tiên của những người công bộc mãi mãi còn độ quý hiếm của chính nó.

Từ 1879 cho tới 1882, Ông thực hiện Tổng đốc Hà Ninh quản lý và vận hành vùng trọng yếu ớt nhất của Bắc Sở là thủ đô và phụ cận. Ông đang được chỉ huy quân dân thủ đô tử thủ ngăn chặn quân team Pháp, mặc kệ triều đình Huế đang được gật đầu đầu sản phẩm. Ngày 25 tháng bốn năm 1882 (tức ngày 8 mon 3 năm Nhâm Ngọ), trở nên thủ đô thất thủ, Hoàng Diệu đang được tự động vẫn bên trên Võ Miếu nhằm ko rớt vào tay đối phương.

Người thủ đô vô nằm trong đau nhức trước chết choc của ông, tức thì bữa sau, nhiều người họp lại, cất sửa mền nệm đàng hoàng, rước quan lại tài của Hoàng Diệu kể từ nhập trở nên đi ra, tổ chức triển khai khâm liệm và mai táng bên trên khu vực vườn Dinh Đốc học tập (nay là vị trí hotel Royal Star ở lối Trần Quý Cáp cạnh chợ Ngô Sĩ Liên, sau ga Hà Nội).

Hơn một mon sau nhị người nam nhi ông đi ra thủ đô suy tính trả tử thi đằm thắm sinh về chôn cất ở quê quán nhập ngày thu năm ấy.

Khu lăng tẩm Hoàng Diệu, theo dõi ra quyết định ngày 25 mon một năm 1994 của Sở Văn hóa tin tức, được thừa nhận là một trong những di tích lịch sử lịch sử - văn hóa của nước Việt Nam.

Quyết tử với Hà thành[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1873, sau thời điểm chiếm lĩnh được Nam Sở, Pháp sẵn sàng tiến bộ đi ra Bắc Sở. Vua Tự Đức phó thác cho tới Hoàng Diệu thực hiện Tổng đốc Hà Ninh. Ngay Khi cho tới thủ đô Hoàng Diệu đang được để tâm cho tới việc xây đắp trở nên lũy sẵn sàng lực lượng nhằm chống Pháp. Từ năm 1880 cho tới 1882, ông đang được nhị thân phụ chuyến dưng sớ van lơn triều đình tăng viện nhằm gia tăng chống tuyến chống giặc bên trên thủ đô, tuy nhiên không sở hữu và nhận được phúc âm kể từ Huế.

Đầu năm 1882, lấy cớ nước Việt Nam ko tôn trọng hiệp ước năm 1874 và lại chuồn tiếp xúc với Trung Hoa, dung túng quân Cờ Đen (một nhánh quân của Tỉnh Thái Bình Thiên Quốc) ngăn trở việc giao thông vận tải bên trên sông Hồng của những người Pháp, Đại tá Henri Rivière của Hải quân Pháp cho tới tàu chiến nằm trong rộng lớn 400 quân đóng góp trại bên trên Đồn Thủy (trên bờ bắc sông Hồng, cơ hội trở nên thủ đô 5 km) nhằm mục đích uy hiếp thủ đô. Hoàng Diệu đang được hạ mệnh lệnh thiết quân luật bên trên thủ đô và tía cáo những tỉnh xung xung quanh sẵn sàng tác chiến, đôi khi đòi hỏi viện binh tương hỗ kể từ triều đình Huế.

Tuy nhiên phái căn nhà bại của triều đình Huế đang được thuyết phục vua Tự Đức gật đầu tổn thất miền Bắc để giữ lại an toàn và tin cậy cho tới ngai vàng vàng. Vua Tự Đức đang được hạ chiếu quở trách móc Hoàng Diệu đang được đem binh hăm dọa giặc và tương khắc và chế ngự sai lối. Nhưng Hoàng Diệu đang được quyết tâm sinh sống bị tiêu diệt với trở nên thủ đô. Các quan lại xung xung quanh ông Hoàng Diệu khi bấy giờ đem Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng, Đề đốc Lê Văn Trinh, Thầy chủ yếu Phan Văn Tuyển, Án sát Tôn Thất chống và Lãnh binh Lê Trực đang được bên cạnh nhau nốc rượu hòa tiết tỏ quyết tâm sinh sống bị tiêu diệt với Hà trở nên.

Xem thêm: Bật mí các cách chơi kèo bàn thắng chắc chắn thắng lớn từ các chuyên gia cá cược

Rạng ngày 25 tháng bốn năm 1882, tức ngày mồng 8 mon 3 năm Nhâm Ngọ, Henri Rivière cho tới tàu chiến áp sát trở nên thủ đô, trả tối hậu thư, yêu thương sách thân phụ điều:

Phá những tao tác chống thủ nhập trở nên.
Giải giới quân lính.
Đúng 8 giờ những vị quan lại văn võ nhập trở nên thủ đô cần đằm thắm cho tới trình diện với Henri Rivière. Sau ê, quân Pháp tiếp tục nhập trở nên kiểm kê. Xong tiếp tục kí thác trả trở nên lại.

Hoàng Diệu tiếp tối hậu thư, ngay tắp lự sai Tôn Thất chống chuồn điều đình. Nhưng ko đợi vấn đáp, khi 8 giờ 15, Rivière với 4 tàu chiến là La Fanfare, La Massue, La Hache, La Surprise (tàu này sẽ không kịp cho tới, vì như thế vướng cạn dọc lối Hải Phòng Đất Cảng chuồn Hà Nội) phun nhập trở nên yểm trợ cho tới số quân 450 người và một không nhiều đằm thắm binh đổ xô hòng lắc trở nên Hà Nội^[3].

Ngay trong mỗi phút thứ nhất, hoàng đằm thắm Tôn Thất chống chạy trốn nhập xã Mọc (Nhân Mục) ở phía Đông Nam thủ đô theo dõi Pháp và thông tin tình hình nhập trở nên thủ đô cho tới chúng ta. Đồng thời, chống cũng dưng sớ lên vua Tự Đức ụp tội cho tới Hoàng Diệu và van lơn với Pháp cho tới chống thay cho thực hiện Tổng đốc Hà Ninh.

Tuy vậy, quân Pháp vẫn vấp váp cần sự kháng cự tàn khốc của quân dân Hà trở nên bên dưới sự lãnh đạo của Hoàng Diệu^[4]. Quân Pháp bị thiệt sợ hãi nặng trĩu và cần rút ra bên ngoài tầm súng nhằm gia tăng lực lượng.

Nhưng trong những khi chiến sự ra mắt quyết liệt thì kho dung dịch súng của thủ đô nổ tung^[5], bởi Việt gian tham mua sắm chuộc vì chưng bọn Pháp thực hiện. Một số căn nhà sử học tập còn đoán rằng nó tương quan cho tới phản thần Tôn Thất chống.^[6] dẫn cho tới vụ cháy rộng lớn nhập trở nên thực hiện cho tới lòng quân sợ hãi. Quân Pháp quá cơ huỷ được cổng Tây trở nên thủ đô và ùa nhập trở nên. Thầy chủ yếu Nguyễn Văn Tuyển, Đề đốc Lê Văn Trinh và những lãnh binh vứt trở nên chạy, còn Tuần phủ Hoàng Hữu Xứng trốn nhập hành cung.

Trong tình thế vô vọng, Hoàng Diệu vẫn kế tiếp điềm đạm đứng vị trí số 1 quân sĩ kungfu ngăn chặn quân Pháp mặc dù lực lượng càng ngày càng yếu ớt chuồn, ko thể tạo được trở nên nữa. Cuối nằm trong, Hoàng Diệu đang được đi ra mệnh lệnh cho tới tướng tá sỹ giải thể nhằm tách thương vong. Một bản thân Hoàng Diệu nhập hành cung, thảo tờ di biểu, rồi đi ra trước Võ miếu sử dụng khăn bịt đầu thắt cổ tự động tử, tận hưởng dương 54 tuổi tác.

Tờ di biểu, ông gặm ngón tay lấy tiết viết lách di biểu tạ tội cho tới vua Tự Đức:

Thành tổn thất chẳng sao cứu vãn được, thiệt hổ với thân sĩ Bắc trở nên khi sinh chi phí. Thân bị tiêu diệt đem quản ngại gì, nguyện van lơn theo dõi Nguyễn Tri Phương xuống khu đất. Quân vương vãi muôn dặm, huyết lệ song sản phẩm...^[6].

Ông tổn thất ngày 25 tháng bốn năm 1882, lâu 53 tuổi tác.

Tưởng niệm[sửa | sửa mã nguồn]

Hoàng Diệu được phần đông sĩ phu, dân chúng thủ đô và Bắc Hà khâm phục tiếc thương. Ông được thờ nhập thông thường Trung Liệt (cùng với Nguyễn Tri Phương) bên trên gò Q. Đống Đa với câu đối:

Thử trở nên quách, demo giang quật, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh ma, vi hà nhạc, thiên niên tâm sự nằm trong thanh thiên

Dịch:

Kia trở nên quách, ê nước non, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, chục năm tâm sự với trời xanh

Vua Tự Đức đem dầu ko cỗ vũ Hoàng Diệu trong những công việc chống so với quân Pháp bên trên trở nên thủ đô, vẫn cần hạ chiếu tán tụng ông đang được tận trung tuẫn tiết, sai quân tỉnh Quảng Nam thực hiện lễ quốc tang^[7].

Tôn Thất Thuyết, một đại biểu phổ biến của sĩ phu nhất quyết chống Pháp đang được ca tụng ông nhập nhị câu đối:

Nhất tử nên danh, tự động cổ nhân vật phi sở nguyện

Bình sinh trung nghĩa, đương niên đại cuộc khởi vô tâm

Dịch:

Xem thêm: hoàng john chang chang tv la ai

Một bị tiêu diệt đang được nên danh, đâu cần nhân vật từng nguyện trước

Bình sinh trung nghĩa, đương ngôi trường đại cuộc vớ lưu tâm

Cụ Phó bảng Nguyễn Trọng Tỉnh đem bài xích thơ điếu Hoàng Diệu, ghi lại nhập Lịch sử vua quan lại căn nhà Nguyễn của Phạm Khắc Hòe như sau:

Tay đang được ráng cây viết lại ráng binh

Muôn dặm giang quật nặng trĩu một minh

Thờ chúa, chúa bồn chồn, bồn chồn với chúa

Giữ trở nên, trở nên tổn thất, tổn thất theo dõi thành

Suối vàng ắt hẳn trau gươm bạc

Lòng đỏ rực thôi đành gửi sử xanh

Di biểu ni còn sôi chủ yếu khí

Khiến người tăng trọng cây viết khoa danh.

Trích nhị đoạn cây viết ký:

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường:

Tôi đưa đi thăm hỏi mộ cụ Hoàng Diệu ở đằm thắm cánh đồng Xuân Đài. Mộ ko bề thế như tôi tưởng, còn vượt lên trên nhỏ đối với lăng tẩm của những viên quan lại rộng lớn vô trò trống bên trên triều đình Huế tuy nhiên tôi vẫn thường trông thấy. Mộ là một trong những cầm vôi thô ở vùi đằm thắm đồng cỏ voi, xa xôi khu vực dân sinh sống...

...Hồi nhỏ căn nhà nghèo nàn, u chăn tằm đan lụa nuôi con cái ăn học tập. Hoàng Diệu vững mạnh vì chưng tuổi tác trẻ con gian truân ở nông thôn, buổi sớm sớm tới trường chỉ súc mồm và nhịn đói, trưa về ăn một chén bắp nấu nướng đậu, cho tới tối chúng ta phân tách từng người một đĩa cơm. Ngày nghe tin yêu ck tử tiết, bà Hoàng Diệu đang được cuốc cỏ lá de, ngất xỉu tức thì bên trên bờ ruộng...Làm quan lại Tổng đốc tuy nhiên căn nhà còn nghèo nàn cho tới thế, huống là căn nhà dân...^[7]

Nhà văn Sơn Nam:

Đi thăm hỏi mộ Hoàng Diệu, (nghe) khi thực hiện quan lại, đem chuyến ông gửi về cho tới u một vóc lụa. Bà u không sở hữu và nhận, gửi trả lại cho tới con cái, tất nhiên một nhánh dâu, đại diện cho tới ngọn phụt, nhằm cảnh cáo người con chớ nhận rubi cáp gì của dân.^[8]

Mượn ý bài xích "Chính khí ca" của Văn Thiên Tường, một Thừa tướng tá thời Tống mạt canh ty vua ko thành công xuất sắc và nguyện bị tiêu diệt theo dõi căn nhà Tống chứ không hề Chịu đầu sản phẩm căn nhà Nguyên - Ba Giai (Nguyễn Văn Giai) đã thử trở nên bài xích "Hà trở nên chủ yếu khí ca", ca tụng lòng yêu thương nước và chí khí trung nghĩa lẫm liệt, thà bị tiêu diệt chứ không hề Chịu khuất phục của Tổng đốc Hoàng Diệu. Dưới đó là bài xích Hà trở nên chủ yếu khí ca (bản đang được in nhập sách Văn cấp cho 3 cũ):

Một vừng chủ yếu khí lưu hình,

Khoảng nhập trời khu đất nhật, tinh ma, quật, hà,

Hạo nhiên ở bên trên người tao,

Tấc gang son Fe sinh ra Khi nằm trong.

Hơn bại nhập vận truân phong,

Nghìn thu nhằm giờ Anh hùng sử xanh xao.

Có quan lại tổng đốc Hà Ninh

Hiệu là Quang Viễn, trung trinh tiết ai bằng?

Lâm nguy hiểm, lý hiểm từng,

Vâng đi ra trọng trấn mới mẻ chừng thân phụ năm

Thôn Hồ dạ vốn liếng nhăm nhăm,

Ngoài tuy rằng tiếp xúc, nhập thường xuyên những là...

Vừa năm Nhâm Ngọ, mon thân phụ,

Sáng mai mồng tám, bước qua chuyện giờ thìn,

Biết cơ trước đang được lưu giữ gìn,

Hơn trăm vũ sĩ, vài ba ngàn tinh ma binh.

Tiên ngặt nghèo lên đóng góp bên trên trở nên,

Thệ sư xối chén rượu quỳnh ăm ắp vơi.

Văn quan lại vũ tướng tá nghe điều,

Hầm hầm van lơn quyết một bài xích tận trung.

Ra oai nghiêm xuống mệnh lệnh vừa phải xong xuôi,

Bỗng nghe ngoài đang được đùng đùng pháo ran.

Tiêm rán nổi nóng xung quan lại,

Quyết rằng chẳng nhằm chi đàn chó dê.

Lửa phun súng phân phát tư bề,

Khiến loại bạch quỷ hồn thoát ly phách xiêu

Bắn đi ra nghe bị tiêu diệt cũng nhiều

Phố phường nghe thấy, giờ reo ầm ầm.

Quan quân đắc ý yên tâm,

Cửa Đông, cửa ngõ Bắc vẫn ráng vững vàng binh.

Chém phụ vương loại lũ hôi tanh

Phen này quét tước tinh khiết sành sinh mới mẻ là!

Nào ngờ thất ý bên trên tao,

Rõ ràng thắng trạng, hóa tuy nhiên bại cơ!

Nội công rắp những khi nào,

Thấy kho dung dịch cháy, ngọn cờ ngả theo

Quan quân hoảng hốt bị tiêu diệt thảy đều,

Cửa Tây, Bạch quỷ tiến công liều mình trèo lên.

Nào ai cơm trắng áo dốc đền?

Nào ai giữ gìn vững chắc thân phụ quân?

Nào ai còn chí kinh luân?

Nào ai suy nghĩ cho tới thánh quân bên trên đầu?

Một cơn dông tố thảm mưa sầu,

Nấu nung gan dạ Fe, dãi dầu lòng son,

Chữ trung còn chút con cái con cái,

Quyết đem gửi loại tàn hồn gốc cây.

Trời cao hải dương rộng lớn khu đất dày,

Núi Nùng sông Nhị vùng này thực hiện ghi!

Thương thay cho gặp gỡ buổi truân nguy hiểm,

Lòng riêng rẽ ai chẳng thương vì như thế người trung!

Rủ nhau chi phí canh ty của cộng đồng,

Rước người đi ra táng ở nhập học tập lối.

Đau đớn nhẽ, ngơ ngẩn dường!

Tả tơi trở nên quách, tệ tàn cỏ hoa!

Kể từ thời điểm năm Dậu bao xa xôi,

Đến ni tính nhóm phỏng đà chục niên.

Long trở nên thất thủ nhị phen,

Kho tàng không còn tinh khiết, quân quyền dời tan.

Đổi thay cho trải bao nhiêu ông quan lại,

Quyên sinh tựu nghĩa, đem gan dạ bao nhiêu người?

Trước quan lại Võ hiển khâm sai,

Sau quan lại Tổng đốc một vài ba tuy nhiên thôi.

Ngoài đi ra võ giáp văn khôi,

Quan, bào, xoa, hốt nhác coi, tưởng là...

Khi bình thực hiện sợ hãi dân tao,

Túi tham ô không ngừng mở rộng chẳng thả miếng gì.

Đến Khi hoán vị nàn lâm nguy hiểm,

Mặt nhìn ngờ ngạc, chân chuồn khấp khểnh.

Võ như đề đốc Lê Trinh,

Cùng là chánh phó lãnh binh một đoàn,

Đang Khi kí thác chiến ngang tàng,

Thấy cơ hầu ụp vội vàng vàng nhót tức thì.

Nghĩ coi thiệt cũng ghê tởm thay cho,

Bảo đằm thắm chước ấy ai bày sẵn cho?

Lại còn nghe những mơ hồ

Rằng quan lại đề đốc bên dưới hồ nước cửa ngõ tây;

Kẻ rằng: treo ở cành cây

Kẻ rằng: hẳn bên dưới giếng này chẳng đùa.

Thăm lần ngày 1 ngày nhị,

Định rằng ăn ý táng ở điểm học tập lối.

Hỏi đi ra sau mới mẻ tỏ tường,

Cũng loại úy tử, cũng phường tham ô sinh.

Phép công nên bắt gia hình,

Rồi đi ra nặng trĩu chữ nhân tình lại thôi.

Văn như Tuần phủ nực mỉm cười,

Bình Chi là hiệu, năm mươi tuổi tác già nua.

Biết bao cơm trắng áo nước nhà?

Kể nhập sĩ tịch cũng chính là đại viên.

Chén son ko cạn điều nguyền,

Thế tuy nhiên đột nhiên chốc quên ngay tắp lự tức thì đi?

Lại còn xung quanh quẩn thực hiện chi?

Hay là tiếc thương vật gì ở đây?

Hay là đem chước bình Tây,

Trước ê hốt hoảng sau đây nghiên tinh?

Hay là tiếc loại xuân xanh?

Tìm điểm lần vùng gieo bản thân trú chân?

Hay là còn chút kể từ đằm thắm,

Đã toan tịch ly bao nhiêu chuyến lại thôi!

Sao ko biết xấu xí với đời?

Sao ko biết thẹn thò với những người tử trung?

Kìa Tôn Thất chống niết công,

Kim chi ngọc diệp, vốn liếng dòng sản phẩm tôn nhân,

Đã quốc tộc, lại vương vãi thần,

Cũng nên rất là kinh luân mới mẻ là...

Nước non vẫn nước non căn nhà,

Nỡ này phân phối rẻ rúng một tòa Thăng Long?

Thề xưa liệu đang được chẳng xong xuôi,

Mặt này còn đứng trong khoảng lưỡng gian tham.

Tư kí thác rắp những kế tiếp gian tham,

Thừa cơ van lơn dự tiệc thương ra bên ngoài.

Ấy mới mẻ khôn ngoan, ấy mới mẻ tài,

Lẩn chuồn tách giờ, giục người rằng xung quanh.

Dâng công quyền lĩnh thành phố,

Mà toan ụp tội 1 mình quan lại bên trên.

Tội danh thiệt đang được trái khoáy nhiên,

Xin đem kí thác xuống cửu vẹn toàn chế đài.

Lân la nói đến phiên đài,

Xỉ ban đã và đang tuổi tác ngoài sáu mươi.

Thác nhập thôi cũng nên đời.

Sống quá chỉ nhằm kẻ mỉm cười, người chê!

Nhị hà, Tản lĩnh trở về,

Giang quật tuyết chở, sương bao phủ cũng liều!

Còn như ty nằm trong hạ liêu,

Kẻ công người vượt lên trên còn nhiều:chan chan,

Biết đâu cho tới từng tuy nhiên bàn,

Sau này đang được đem sử quan lại thẩm bình,

Trước rèm dông tố đuối trăng thanh

Thừa bổng nhân vùng nhàn rỗi đình thong dong.

Xa nhìn tút vút Bình phong,

Chúc mừng vạn lâu thánh cung lâu dài!

Rồi đi ra cá nước duyên hài,

Ra tay khang tế, giở tài kinh luân.

Đã thánh quân lại hiền khô thần,

Có đâu tuy nhiên chẳng quần dân thái hòa!

Bấy giờ tao lại với tao,

Tỉnh say dật hứng, dìm nga chi sầu.

Hà trở nên văn vũ công hầu,

Càng nghe thấy chuyện càng rầu mặt mày tai!

Diễn ca Chính khí một bài xích,

Để cho tới thiên hạ người người răn dạy răn.

Nhiều trên phố có tên này như bên trên thủ đô, Thành phố Xì Gòn... Tên ông cũng là tên gọi của một xã ở thị trấn Chương Mỹ. phần lớn ngôi trường học tập ở nước Việt Nam cũng có tên Hoàng Diệu.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Đoàn Tuyên truyền Xung phong trở nên Hoàng Diệu

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ s:Trang:Viet Nam Su Luoc.djvu/310
^ ^a ^b “Lễ thắp nhang tưởng vọng 137 năm ngày tổn thất Tổng đốc Hoàng Diệu”. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. ngày 16 tháng bốn năm 2019. Bản gốc tàng trữ ngày 22 mon 11 năm 2021. Truy cập ngày 22 mon 11 năm 2021.
^ Trần Văn Mỹ (ngày 1 mon hai năm 2018). “Tổng đốc Hoàng Diệu: Sống vì như thế dân, bị tiêu diệt cũng vì như thế dân”. hanoimoi.com.vn. Bản gốc tàng trữ ngày 16 mon 9 năm 2019. Truy cập ngày 22 mon 11 năm 2021.
^ Theo Quốc triều khoa giáp lục.^{[cần số trang]}
^ Đại Nam thực lục chủ yếu biên, Nhà xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, thủ đô, 1974.^{[cần số trang]}
^ “Hoàng Diệu”. Bản gốc tàng trữ ngày 13 mon 9 năm 2012. Truy cập ngày 22 mon một năm 2012.
^ Bút ký Đứa con cái phù sa, in nhập Tuyển tập dượt Hoàng Phủ Ngọc Tường II, Nhà xuất phiên bản Trẻ, 2002, tr. 452.
^ Đi & ghi ghi nhớ. Nhà xuất phiên bản Xưa & Nay-Nhà xuất phiên bản Văn hóa TP Sài Gòn, 2008, tr. 92.

^ Theo phả chúng ta Hoàng thì Hoàng Diệu gốc kể từ Huệ Trì, thị trấn Quang Minh, phủ Nam Sách, đạo Thành Phố Hải Dương. Cụ tổ nhập lập nghiệp ở vùng Kỳ Lam truyền được chục đời, gốc chúng ta Mạc. Ông là đời loại 7. [8][9] Lưu trữ 2008-02-08 bên trên Wayback Machine
^ Đây đơn thuần chức hàm, ko cần dịch vụ.
^ Xem "Correspondance politique du Commandant Henri Rivière au Tonkin", người sáng tác André Masson.
^ Hoàng Diệu thẳng lãnh đạo quân sĩ phản kháng bên trên cửa ngõ Bắc.
^ Các sử liệu ko thống nhất nhau. Có tư liệu nhận định rằng Pháp mướn Việt gian tham nhóm. Tài liệu không giống lại ghi là chủ yếu Tôn Thất chống đã thử nội tuyến cho tới Pháp.
^ Xem "Việt Sử Toàn Thư", người sáng tác Phạm Văn Sơn. tr 658.
^ Xem "Việt Sử Toàn Thư", người sáng tác Phạm Văn Sơn. tr 658.