Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia
| Nam quốc đập hà | |
|---|---|
| Thất ngôn tứ tuyệt | |
| Thông tin yêu tác phẩm | |
| Tên gốc | Không có |
| Tác giả | Không rõ |
| Thời gian giảo sáng sủa tác | 981 |
| Triều đại sáng sủa tác | Nhà Tiền Lê |
| Quốc gia | Việt Nam |
| Ngôn ngữ | Văn ngôn |
| Thể loại | Thất ngôn tứ tuyệt |
| Tên Việt | Sông núi nước Nam |
| Wikisource | Nam quốc đập hà |
Nam quốc đập hà (chữ Hán: 南國山河) là 1 bài xích thơ thất ngôn tứ tuyệt ghi chép vì như thế văn ngôn ko rõ rệt người sáng tác (mặc cho dù một số mối cung cấp nhận định rằng Lý Thường Kiệt là kẻ ghi chép ra), được xem như là phiên bản Tuyên ngôn song lập thứ nhất của VN, xác minh độc lập ở trong nhà vắt quyền Đại Việt bên trên những vùng khu đất của tôi.[1][2] Bài thơ này còn có tính năng khuyến khích lòng tin quân sĩ, gom Lê Hoàn kháng quân Tống năm 981[3] và Lý Thường Kiệt kháng quân Tống năm 1077. Trong văn hóa truyền thống, ý nghĩa sâu sắc và độ quý hiếm của bài xích thơ nhập lịch sử vẻ vang VN được người Việt thừa nhận thoáng rộng.[4]
Bạn đang xem: nam quốc sơn hà tác giả là ai
Tên gọi
Bài thơ này vốn liếng ko mang tên, tên thường gọi Nam quốc đập hà là vì những người dân biên soạn cuốn sách Hợp tuyển chọn thơ văn Việt Nam, tập dượt 2 (sách tự Nhà Xuất phiên bản Văn học tập xuất phiên bản năm 1976) đưa ra, lấy kể từ tứ chữ đầu nhập câu thơ thứ nhất của bài xích thơ này (Nam quốc đập hà Nam đế cư).[5]
Văn bản
Bài thơ Nam quốc đập hà đem tối thiểu là 35 dị phiên bản sách và 8 dị phiên bản thần tích. Thư tịch thứ nhất đem chép bài xích thơ này là sách Việt năng lượng điện u linh tập, tuy nhiên phiên bản Nam quốc đập hà nhập Việt năng lượng điện u linh tập ko nên là phiên bản được nghe biết tối đa, phiên bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư mới mẻ là phiên bản được rất nhiều người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư là cỗ chủ yếu sử thứ nhất đem biên chép bài xích thơ này.[6][7][8]
Bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư như sau:[9]
- 南國山河南帝居
- 截然分定在天書
- 如何逆虜來侵犯
- 汝等行看取敗虛
Nguyên văn Hán –Việt:
- Nam quốc đập hà Nam đế cư
- Tiệt nhiên tấp tểnh phận bên trên thiên thư
- Như hà nghịch tặc lỗ lai xâm phạm
- Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư đốn.
Bản dịch nôm của Nguyễn Tri Tài:[10]
- Sông núi nước Nam, vua nước Nam ở,
- Phân vị rẽ ròi vẫn ghi nhập sách trời.
- Cớ sao lũ giặc bạo ngược cho tới xâm phạm,
- Chúng bây rồi coi, tiếp tục chuốc lấy thất bên trên tan tành.
Bản dịch nôm của Nguyễn Hùng Vĩ:[11]
- Sông núi nước Nam, Nam đế quản ngại trị
- Hiển nhiên vẫn tấp tểnh phận bên trên thiên thư
- Cớ sao bọn giặc ngỗ ngược cho tới xâm phạm
- Mà bọn chúng cất cánh, coi đi ra, lại chịu đựng bại ư?
Bản dịch của Trần Trọng Kim
- Sông núi nước Nam vua Nam ở
- Rành rành tấp tểnh phận ở sách trời
- Cớ sao lũ giặc quý phái xâm phạm
- Chúng cất cánh có khả năng sẽ bị tấn công tơi bời.
Lịch sử
Hiện ni, sơ cỗ đo đếm vẫn thấy có tầm khoảng 30 dị phiên bản bài xích thơ Nam quốc đập hà ở trong những văn phiên bản Hán Nôm chép tay hoặc tự khắc mộc. Cụ thể là 8 phiên bản Việt năng lượng điện u linh, 10 phiên bản Lĩnh Nam chích quái:[12], Thần phả đền rồng cửa ngõ sông Ngũ Huyện (Quả Cảm, Hoà Long, Yên Phong, Bắc Ninh), Biển tự khắc bài xích thơ Nam quốc đập hà ở Phù Khê Đông (Tiên Sơn, Bắc Ninh), Trương tôn thần sự tích, Thiên Nam vân lục liệt truyện, Dư địa chí, Đại Nam nhất thống chí; phẳng phiu trình thản cỗ.[13]
Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt phiên loại nhất
Theo sách Lĩnh Nam chích quái:[14]
Năm Thiên Phúc nguyên vẹn niên hiệu vua Lê Đại Hành; Tống Thái Tổ sai Hầu Nhân Báo, Tôn Toàn Hưng đựng quân xâm lăng nước Nam. Hai mặt mũi đối lũy nằm trong vắt cự cùng nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành chiêm bao thấy nhì anh thần nhân phía trên sông vái tuy nhiên bảo rằng bọn họ là Trương Hống, Trương Hát xưa theo gót Triệu Việt Vương; ni van lơn nằm trong ngôi nhà vua tấn công giặc nhằm cứu giúp bào thai. Vua Lê Đại Hành tỉnh dậy ngay tắp lự thắp mùi hương khấn cầu thần gom. Đêm ấy thấy một người dẫn đoàn âm binh áo white và một người dẫn đoàn âm binh áo đỏ loét kể từ phía Bắc sông Như Nguyệt và lại nằm trong xông nhập trại quân Tống tuy nhiên tấn công. Quân Tống kinh hoàng, thần nhân tàng hình bên trên ko, rộng lớn giờ dìm rằng:
| “ | Nam quốc đập hà Nam đế cư
Hoàng thiên dĩ tấp tểnh bên trên thiên thư Như hà Bắc Lỗ lai xâm lược Bạch nhận phiên trở nên huỷ trúc dư. |
” |
Quân Tống nghe thấy, xéo giẫm lên nhau chạy tan, đại bại tuy nhiên về. Vua Lê Đại Hành về bên ăn mừng, truy phong cho tới nhì vị thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại Vương lập miếu thờ bên trên trượt tía sông Long Nhãn, nhì là Khước Mẫn Đại vương vãi lập miếu ở trượt tía sông Như Nguyệt.
Đa số những ngôi nhà phân tích thống nhất đề thương hiệu khuyết danh người sáng tác bài xích thơ. Riêng Lê Mạnh Thát nhập bài xích "Pháp Thuận và bài xích thơ thần nước Nam sông núi" nhận định rằng người sáng tác bài xích thơ là Đỗ Pháp Thuận.
Các ngôi nhà phân tích mới gần đây thống nhất ý kiến Nam quốc đập hà là bài xích thơ xuất hiện tại bên dưới thời Lê Đại Hành và kế tiếp được Lý Thường Kiệt áp dụng trong tương lai.[a][15][16]
Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt phiên loại hai
Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư
Năm 1076, Quách Quỳ, Triệu Tiết đem quân 9 tướng mạo, phù hợp với Chiêm Thành, Chân Lạp tiến công Đại Việt. Hai mặt mũi giao đấu ở sông Như Nguyệt, một tối quân sĩ chợt nghe nhập đền rồng Trương tướng mạo quân[17] phổ biến phát âm vĩ đại rằng:
| “ | Nam quốc đập hà Nam đế cư
Tiệt nhiên phân tấp tểnh bên trên thiên thư Xem thêm: học học nữa học mãi là của ai Như hà nghịch tặc lỗ lai xâm phạm Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư đốn. |
” |
Sau này quả như điều thơ, Lý Thường Kiệt vượt mặt quân Tống.[18][19]
Theo sách Việt năng lượng điện u linh – Chuyện Trương Hống và Trương Hát
Thời Nam Tấn Vương ngôi nhà Ngô cút tấn công dẹp Lý Huy ở Long Châu, đóng góp quân ở cửa ngõ Phù Lan, tối ngủ chiêm bao thấy nhì người kỳ vĩ, dung mạo tuấn tú cho tới trình làng ngôi nhà vua và van lơn trợ chiến. Nhà vua chất vấn tính danh, bọn họ vấn đáp rằng bọn họ là đồng đội vốn liếng người Phù Lan, thực hiện tướng mạo của Triệu Việt Vương, Việt Vương bị Lý Nam Đế (Hậu Lý Nam Đế) vượt mặt. Nam Đế thực hiện lễ trọng ý mong muốn cho tới bọn họ thực hiện quan; nhì đồng đội từ chối, trốn nhập núi Phù Long, Nam Đế rất nhiều lần cho tất cả những người truy nã ko được, mới mẻ treo ngàn vàng cầu người bắt. Hai đồng đội đều nốc nằm trong độc tuy nhiên bị tiêu diệt. Thượng đế thương bọn họ không có tội cho tới thực hiện Than Hà Long Quân Phó Sứ, tuần nhì sông Vũ Bình và Lạng Giang đến tới bên trên mối cung cấp, hiệu là Thần Giang Phó Đô Sứ. Trước bại liệt đã hỗ trợ vua Ngô Quyền nhập chiến dịch Bạch Đằng.
Nam Tấn Vương tỉnh dậy mới mẻ đem tế và khấn thần phò trợ. Sau bại liệt Nam Tấn Vương thắng trận, bình hoàn thành quân Tây Long vua sai sứ phân chia địa điểm lập đền rồng thờ, đều phong thực hiện Phúc Thần một phương, chiếu phong anh là Đại Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập đền rồng ở cửa ngõ sông Như Nguyệt. Còn em là Tiểu Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập đền rồng ở cửa ngõ sông Nam Bình.
Thời vua Nhân Tông ngôi nhà Lý, binh Tống phái nam xâm kéo cho tới biên cảnh; vua sai Thái úy Lý Thường Kiệt dựa bờ sông đóng góp cừ nhằm cố thủ. Một tối bại liệt quân sĩ nghe nhập đền rồng phổ biến dìm vĩ đại rằng:
| “ | Sông núi ngôi nhà Nam Nam đế ở
Phân minh trời tấp tểnh bên trên thiên thư. Cớ sao nghịch tặc lỗ quý phái xâm phạm Bọn bọn chúng rồi phía trên tiếp tục bại hư đốn. |
” |
Quả nhiên quân Tống ko tấn công vẫn tan tung. Thần chiêm bao rõ nét, mảy lông sợi tóc chẳng sai.[20]
Theo Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003)
Năm 1076, rộng lớn 30 vạn quân ngôi nhà Tống (Trung Quốc) tự Quách Quỳ lãnh đạo xâm lăng Đại Việt (tên nước VN thời đó). Lý Thường Kiệt lập chống tuyến bên trên sông Như Nguyệt (sông Cầu) nhằm ngăn địch. Quân của Quách Quỳ tấn công cho tới sông Như Nguyệt thì bị ngăn.[21] hầu hết trận quyết đấu khốc liệt vẫn xẩy ra bên trên phía trên tuy nhiên quân Tống không vấn đề gì vượt lên trước được chống tuyến Như Nguyệt, đành đóng góp trại đợi viện binh hỗ trợ. Đang tối, Lý Thường Kiệt cho tất cả những người nhập đền rồng thờ Trương Hống, Trương Hát ở phía phái nam bờ sông Như Nguyệt, fake thực hiện thần phát âm vang bài xích thơ bên trên.[22] Nhờ thế lòng tin đấu sĩ lên rất rất cao. Lý Thường Kiệt ngay tắp lự cho tới quân vượt lên trước sông, tổ chức triển khai một trận quyết đấu, tấn công trực tiếp nhập trại giặc. Phần vì như thế bất thần, phần vì như thế sĩ khí quân Đại Việt đang được lên, quân Tống kháng hứng yếu hèn ớt, số bị bị tiêu diệt, bị thương vẫn rộng lớn quá nửa. Lý Thường Kiệt ngay tắp lự cho tất cả những người quý phái nghị hòa, phanh lối cho tới quân Tống rút quân về nước, lưu giữ vững vàng phạm vi hoạt động nước Đại Việt.
Ý nghĩa nhì câu thơ cuối và đối tượng người tiêu dùng của bài xích thơ
Trong câu thơ cuối của bài xích thơ Nam quốc đập hà đem đại kể từ nhân xưng thứ bậc nhì số nhiều "nhữ đẳng" 汝等. Trong những phiên bản dịch thơ của bài xích thơ này kể từ nhữ đẳng đều được dịch là chúng bay hoặc chúng mày. Theo Nguyễn Hùng Vĩ và Nguyễn Sơn Phong "nhữ đẳng" 汝等 nhập câu thơ cuối của bài xích thơ Nam quốc đập hà là chỉ quân Đại Việt, đối tượng người tiêu dùng của bài xích thơ là quân Đại Việt, ko nên quân Tống, ý của nhì câu thơ cuối của bài xích thơ là vì sao quân giặc cho tới xâm phạm tuy nhiên những ngươi (quân Đại Việt) lại cam lòng chịu đựng thất bại.[11][23][24]
Dịch thơ
Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim:[25]
- Sông núi nước Nam vua Nam ở
- Rành rành tấp tểnh phận bên trên sách trời
- Cớ sao lũ giặc quý phái xâm phạm
- Chúng cất cánh có khả năng sẽ bị tấn công tơi bời.
Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được tiến hành nhập sách giáo khoa trung học tập của học viên VN tuy nhiên tiếp sau đó vẫn bị nockout vứt. Theo Trương Phan Việt Thắng phiên bản dịch thơ của Trần Trọng Kim bị nockout vứt ngoài sách giáo khoa hoàn toàn có thể là vì như thế yếu tố chủ yếu trị, Trần Trọng Kim là "một trí thức ko nằm trong phe cách mệnh, là Thủ tướng mạo "Chính phủ bù nhìn""[26][27].Tuy nhiên, phiên bản dịch đó lại là phiên bản được nổi tiếng nhất vì như thế đem vần điệu dễ dàng ghi nhớ, được phổ cập thoáng rộng.[28]
Bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân:[25]
- Núi sông Nam Việt vua Nam ở
- Vằng vặc sách trời phân chia xứ sở
- Giặc dữ cớ sao phạm cho tới đây
- Chúng ngươi chắc chắn nên đổ vỡ.
Bản dịch thơ bên trên của Lê Thước và Nam Trân được tiến hành nhập sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập dượt 1 tự Nhà Xuất phiên bản giáo dục và đào tạo VN xuất phiên bản năm 2003 (sách được tái ngắt phiên bản rất nhiều lần sau đó) tuy nhiên những người dân biên soạn sách giáo khoa Ngữ văn 7 đang không dẫn lại đích nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân tuy nhiên sửa câu đầu của phiên bản dịch thư từ Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở.[25]
Xem thêm: anh là ai anh là ai mà lòng em thao thức bao đêm
Theo ông Nguyễn Khắc Phi, Tổng ngôi nhà biên sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập dượt 1, toàn thể hội đồng biên soạn sách vẫn tán đồng sửa lại câu thơ đầu nhập phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân vì như thế "nước tao ko khi nào đem quốc hiệu Nam Việt". Cũng theo gót ông Phi "Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa ở VN tương đương quốc tế, được cho phép người biên soạn đem quyền thay thế sửa chữa cho tới thích hợp nội dung".[29]
Ông Phạm Văn Tuấn (nhân viên Viện Nghiên cứu giúp Hán Nôm) nhận định rằng việc những người dân biên soạn sách Ngữ văn 7, tập dượt 1 sửa lại phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân là sự việc thực hiện ko đích, ko trang nghiêm, ko khoa học tập. Đã dẫn thì nên dẫn đích nguyên vẹn văn, dẫn sai là ko tôn trọng người sáng tác của phiên bản dịch thơ, ko tôn trọng người phát âm, người học tập. Những người biên soạn đang không dẫn đích nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân, ko ghi ai là kẻ vẫn sửa câu Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở. Theo ông Tuấn những người dân biên soạn sách còn nếu như không thể dẫn đích nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của những người không giống thì nên tự động bản thân dịch.[30]
Bản dịch thơ của Nguyễn Tri Tài:[10]
- Sông núi nước Nam vua Nam ở
- Sách trời tấp tểnh phận vẫn rõ rệt ràng
- Cớ sao giặc dữ dám xâm phạm
- Chờ đấy loại bây tiếp tục nát nhừ tan.
Ghi chú
- ^ Phan Huy Lê khi khảo cứu giúp kiệt tác ĐVSKTT vẫn cho tới rằng: "Các người sáng tác Đại Việt sử ký toàn thư vẫn đứng bên trên ý kiến chủ yếu thống, đạo trung quân cùng theo với những cách thức của tam cương ngũ thông thường, tam tòng tứ đức nhằm ghi chép sử, nhằm khen ngợi chê, nhằm Reviews và phản hồi những anh hùng lịch sử"(24). Vì vậy khi Reviews về Lê Hoàn (Lê Đại Hành), người tạo nên đi ra ngôi nhà Tiền Lê (980-1009), một vị nhân vật dân tộc bản địa đem công rộng lớn trong công việc tổ chức triển khai và chỉ đạo việc làm kháng chiến kháng quân Tống phiên loại nhất, người và đã được ngôi nhà ghi chép sử Lê Văn Hưu nhiệt tình ca tụng "Lê Đại Hành làm thịt Đinh Điền, bắt Nguyễn Bặc, trói Quân Biện, Phụng Huân dễ dàng như lùa trẻ em con cái, như sai bầy tớ, gần đầy vài ba năm tuy nhiên phạm vi hoạt động tấp tểnh yên tĩnh, công tấn công dẹp thắng lợi dẫu là những vua Hán, Đường cũng ko rộng lớn được" thì ngòi cây viết của Ngô Sĩ Liên lại phê phán nóng bức Lê Đại Hành về "tội" ko nhiệt tình phò tá con cái vua Đinh, lập Dương thị thực hiện Hoàng hậu. Ông viết: "Đạo bà xã ông xã là đầu của nhân luân, nguyệt lão của vương vãi hóa... Đại Hành thông dâm với bà xã vua rồi nghiễm nhiên lập thực hiện Hoàng hậu, tổn thất cả lòng biết hổ ngượng ngập vậy". Nếu vẫn Reviews Lê Đại Hành vì vậy thì dễ dàng gì lại đem bài xích thơ như 1 phiên bản "Tuyên ngôn độc lập" bại liệt của dân tộc bản địa gắn cho tới Lê Hoàn được. Vì vậy có lẽ rằng cho tới thời gian biên soạn cỗ ĐVSKTT, những người sáng tác vẫn gắn bài xích thơ bại liệt cho tới Lý Thường Kiệt. Cũng hoàn toàn có thể cho tới thời Lý Nhân Tông, Lý Thường Kiệt vẫn mượn danh thần, cho tất cả những người nấp nhập đền rồng dìm bài xích thơ nhằm khích lệ quân sĩ, thực hiện tan biến ý chí và lòng tin của kẻ địch. Việc mượn uy thần nhập chiến trường cũng là 1 điều dễ dàng nắm bắt, tuy nhiên việc thần ko được triều đình phong loài kiến ngôi nhà Lý phong thưởng sau khoản thời gian thắng trận lại không áp theo lệ thông thường. Không lẽ vua Lý Nhân Tông "quên" ko phong thưởng cho tới thần hoặc Việt năng lượng điện u linh "bỏ sót" ko chép?
Thư mục
- Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1993.
- Lĩnh Nam chích quái, biên soạn fake Trần Thế Pháp, Tân đính thêm Vũ Quỳnh, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội TP. hà Nội, 1993.
- Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất phiên bản Dâng Lạc.
- Lịch sử văn học tập Việt Nam, Tập 1. Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
- Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê mùi hương hoài niệm.
Chú thích
- ^ Nghia M. Vo. Legends of Vietnam: An Analysis and Retelling of 88 Tales. ISBN 0786490608. Trang 56
- ^ Viện phân tích Hán Nôm, Viện Khoa học tập xã hội VN, Viện Khoa học tập xã hội và nhân bản vương quốc, Trung tâm Khoa học tập xã hội và nhân bản vương quốc (2006). Tạp chí Hán Nôm, Issues 74-79. Trang 5.
- ^ “Những Tuyên ngôn bất hủ”. Thời báo doanh nhân. Truy cập 10 mon 6 năm 2014.
- ^ PGS Lê Trung Vũ & PGS TS Lê Hồng Lý. Lễ hội Việt Nam. Nhà Xuất bản: Công ty Văn hóa Hương Trang. Trang 397.
- ^ Lê Phước. "Nam Quốc Sơn Hà": Chân lý độc lập vương quốc của dân tộc bản địa VN, RFI giờ Việt. Truy cập ngày 28 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ Văn Chung. "Nam quốc đập hà" đem 35 dị phiên bản, ko nên của Lý Thường Kiệt, việt nam net. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ Nguyễn Khắc Phi. Vài vấn đề cần trao thay đổi tăng về bài xích Nam Quốc Sơn Hà Lưu trữ 2016-06-30 bên trên Wayback Machine, Tạp chí Văn hóa Nghệ An. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ Nguyễn Thị Oanh. Về thời gian thành lập và hoạt động của bài xích thơ Nam quốc đập hà, Tạp chí Hán Nôm số 1(50) năm 2002. Viện Nghiên cứu giúp Hán Nôm. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ 大越史記全書/本紀卷之三, 維基文庫. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ a b Nguyễn Tri Tài. Giáo trình giờ Hán, tập dượt I: hạ tầng. Nhà Xuất phiên bản Đại học tập Quốc gia Thành phố Sài Gòn. Thành phố Sài Gòn, năm 2002. Trang 43.
- ^ a b Chiêu Minh. Cố GS Nguyễn Tài Cẩn 19 năm "sửa" bài xích "Nam quốc đập hà!", Thể thao & Văn hóa. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ “Lĩnh Nam Chích Quái - Sách Sử Việt Nam”. Truy cập 9 mon 8 năm 2016.
- ^ Hầu không còn những ngôn phiên bản bên trên đều nhìn thấy nhập cỗ Thư mục đề yếu hèn - Di sản Hán Nôm VN. NXB KHXH, H.1993, 3 tập
- ^ “Lĩnh Nam Chích Quái”. Sách Sử Việt Nam. Truy cập ngày 9 mon 8 năm 2016.
- ^ Viện Nghiên cứu giúp Hán Nôm, Viện Khoa học tập xã hội VN, Viện Khoa học tập xã hội và nhân bản vương quốc, Trung tâm Khoa học tập xã hội và nhân bản vương quốc (2005). Tạp chí Hán Nôm, Issues 68-73. Viện Nghiên cứu giúp Hán Nôm, Ủy ban Khoa học tập xã hội VN. Trang 8.
- ^ Viện Khảo cổ học tập, Ủy ban Khoa học tập xã hội VN (2004). Những phân phát hiện tại mới mẻ về khảo cổ học tập năm. Nhà Xuất bản: Viện Khảo cổ học tập, Ủy ban Khoa học tập xã hội VN. Trang 726.
- ^ Tức Trương Hống, Trương Hát.
- ^ Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1993.
- ^ Bản năng lượng điện tử Đại Việt sử ký toàn thư, trang 110.
- ^ Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất phiên bản Dâng Lạc, Chuyện Trương Hống và Trương Hát.
- ^ Ủy ban Khoa học tập xã hội VN (2000). Lịch sử văn học tập VN, Tập 1. Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội. Trang 192.
- ^ Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê mùi hương hoài niệm. Tập 6. Trang 61.
- ^ Nguyễn Sơn Phong. Cùng bàn luận tăng về kiểu cách dịch bài xích "Nam Quốc Sơn Hà", Lao động. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ Nguyễn Thiếu Dũng. Yên lại cơ hội dịch bài xích thơ Nam quốc đập hà Lưu trữ 2016-09-17 bên trên Wayback Machine, Tạp chí Non nước số 177 (tháng 6 năm 2012). Truy cập ngày 28 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ a b c Đỗ Thành Dương, Bản dịch bài xích thơ 'Nam quốc đập hà' đem nên 'mới'?, việt nam net, truy vấn ngày 29 mon một năm năm nhâm thìn.
- ^ Trương Phan Việt Thắng. Về phiên bản dịch bài xích thơ Nam quốc đập hà được tiến hành sách giáo khoa lớp 7, Chúng Ta. Truy cập ngày 28 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ Hoàng Phương, Lan Hạ. Tranh cãi về phiên bản dịch mới mẻ bài xích thơ Nam quốc đập hà, VnExpress. Truy cập ngày 28 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ “Ý loài kiến của những người dân về phiên bản dịch của Trần Trọng Kim và phiên bản dịch của Lê Thước + Nam Trân”.
- ^ Hoàng Phương. Tổng ngôi nhà biên giải thích về phiên bản dịch thơ Nam quốc đập hà, VnExpress. Truy cập ngày 28 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
- ^ Bài thơ 'Nam quốc đập hà' đem 35 dị phiên bản, Zing. Truy cập ngày 28 tháng bốn năm năm nhâm thìn.
Bình luận